Levend verlies, een term waar je vaak pas mee in aanraking komt als het in je leven opduikt.
Levend verlies is verlies dat in je leven komt en niet meer weggaat, het wordt ook wel chronisch verlies genoemd of anticiperend verlies. Het komt voor als jijzelf of een naaste worden getroffen door door een (chronische) ziekte of beperking. Dat kan komen door kanker, niet aangeboren hersenletsel, dementie of andere chronische aandoeningen zoals COPD.
Als je deze blog leest is de kans groot dat jouw levende verlies gaat over iemand van wie je houdt en die niet meer beter wordt. Wiens gezondheid achteruit gaat en waarvan je weet dat er in de toekomst ook het overlijden aan gaat komen.
Dat verlies is er altijd, soms wat meer op de voorgrond en soms wat meer op de achtergrond. Maar altijd aanwezig, en dat maakt het zwaar. Je hebt een lange adem nodig bij dit verlies.
Je zal ook merken dat het niet meer beter worden van degene van wie jij houdt impact heeft op verschillende vlakken in je leven. Ik gebruik hier in mijn coaching de verliescirkel voor. Hoe meer vlakken in je leven beïnvloed worden door jouw verlies, hoe meer je fundering gaat schudden. En dat is wat je merkt bij levend verlies, dat je de balans kwijt bent of raakt in je leven en je een nieuwe balans moet gaan creëren. En hoe doe je dat?
Verlies herkennen is dan een eerste stap. En dat is pijnlijk, verdrietig, kwetsbaar en onzeker. En nog heel veel emoties meer.
Je realiseert je dat degene van wie je houd niet meer beter wordt en dat de toekomst onzeker is. Je hebt veel vragen waar lang niet altijd een antwoord op komt. Je merkt dat je praktisch in je agenda ook ruimte gaat maken, om mee te gaan met gesprekken of onderzoeken of om tijd samen door te brengen.
Als ik terug kijk hoe dit voor mij was, vond ik de eerste periode heftig en kwamen er daarna inderdaad golven van verlies met heftige pieken die dan langzaam weer afnamen.
Mijn vader kreeg ondertussen alweer 6 jaar geleden de diagnose longkanker en heeft daarvoor een scala aan behandelingen gehad. Allemaal gericht op genezing. En toen kwam 3 jaar geleden het bericht dat er opnieuw uitzaaiingen waren gevonden en dat hij niet meer te genezen was. Hij ging de palliatieve fase in waarbij er nog wel werd behandelend (immunotherapie) maar puur gericht op verlening van het leven, genezing was niet meer mogelijk.
Ik herinner me nog de paniek die ik voelde toen ik de eerste diagnose hoorde, met de woorden van de arts: als we niks doen heeft hij nog maximaal een jaar te leven. In gedachten zag ik de begrafenis al voor me. En toen bleek dat de operatie goed was gegaan en hij kankervrij was. Daarna kwam het terug en werd er chemotherapie ingezet. Weer positieve berichten, u bent schoon. En het kwam terug en toen werd er radiotherapie ingezet. Ook hierna weer positief maar wel met de kanttekening: het is al een aantal keer teruggekomen. Het ziet er nu goed uit maar we kunnen niet in de toekomst kijken. En het kwam terug, nu niet meer te behandelen.
Ondertussen zijn we jaren verder, zijn er meerdere ziekenhuisopnames geweest, relatief goede uitslagen na een scan maar ook slechte uitslagen. Tussen alle scans, opnames en nieuwe klachten door zakt het verlies weer terug naar de achtergrond. En als er weer wat speelt dan komt het verlies meer naar voren. Ik weet uit ervaring dat ik me dan vermoeider voel. Ik weet ondertussen ook wat wel en niet werkt voor mij. Ik heb hele fijne ondersteuning gehad van mijn mede wandelcoaches, coach supervisor en de oprichters van stichting verborgen verlies waar ik een opleiding volg.
Dit heeft er bij mij voor gezorgd dat ik toch vol mijn leven kan leiden. Het verlies is er, het mag er ook zijn. Ik ben blij met alle momenten die ik (nog) samen heb met mijn vader, de mooie en de lastige. Ik heb geleerd om te voelen en hier niet voor terug te deinzen, want wegduwen werkt alleen maar averechts en maakt het groter dan het hoeft te zijn. Ik weet hoe ik met verlies in het algemeen omga, hoe mijn coping is en heb geleerd om af te wisselen in de verschillende coping strategieën.
Dat gun ik jou ook.
Begin bij de eerste stap, dat is het herkennen van jouw verlies. En het erkennen van jouw verlies als verlies.
Levend verlies, het gaat niet meer weg en dat is pijnlijk.